การเคลื่อนไหวโดยเกิดจากธรรมชาติทั้งหลายเป็นการเกิดสืบต่อกัน โดยมีการเกิดขึ้นตั้งอยู่แล้วก็ดับไป เป็นอาการที่เกิดขึ้นช้าบ้าง เร็วบ้าง เอาแน่นอนไม่ได้
ถ้าจิตนิ่งอยู่ไม่ไปรับรู้อารมณ์ที่เกิดจากสังขารก็ไม่เกิดวิญญาน เมื่อจิตรู้สึกเห็นก็มีวิญญานเกิดขึ้น ที่จิตเห็นเป็นภาพนิ่งหรือไม่นิ่งไม่ใช่เพราะจิตเห็นภาพนั้นๆ แต่เห็นสังขารที่ปรุงแต่งเป็นภาพต่างๆ(คือเห็นภาพที่เกิดจากสังขารนั่นเอง)แล้วจิตเข้าไปรับรู้เรียกว่าวิญญานเกิด เมื่อวิญญานเกิด จิตได้รับรู้ในสิ่งนั้น จะเป็นรู้อะไรขึ้นอยู่ที่ปัญญา (ปัญญาคือการรู้เห็นตามจริงในสิ่งนั้นๆและคงเป็นจริงอย่างนั้นไม่เปลี่ยนไปเป็นอื่นเรียกว่ารู้ตามจริง จึงจะเรียกว่าปัญญา)
จิตในสภาพที่เป็นปกติไม่มีขันธ์๕ เป็นจิตที่นิ่งสงบไม่มีการเคลื่อน จึงไม่มีการช้าหรือเร็ว ที่เห็นว่าช้าหรือเร็วนั้นไม่เรียกว่าเป็นจิตที่ปกติเพราะมีขันธ์๕อยู่
จากอนาคต มาเป็นปัจจุบัน แล้วก็กลายเป็นอดีต เป็นอย่างนี้เรื่อยไปไม่จบในธรรมชาตินั้นๆ