มนุษย์หรือสัตว์เมื่อธาตุแตกทำลายไป จิตยังมีขันธ์ 5 อยู่ รูปที่เกิดขึ้นนั้นเป็นรูปที่ยังมีการยึดถือเอาไว้ เรียกว่าอุปปาทายะรูป คือรูปที่เกิดจากอุปปาทาน แต่รูปที่เกิดขึ้นใหม่นี้มีกายโปร่งจับต้องไม่ได้ เรียกว่าโอปปาติกะ

ที่จิตยังมีความรู้สึกในอารมณ์ก็เพราะยังมีขันธ์ 5 อยู่ ยังมีความรู้สึกเหมือนยังมีชีวิตเช่นเราๆทุกอย่าง ต่างกันก็ที่มีกายหยาบกับกายที่ละเอียด กายหยาบเป็นโลกสังขารคือโลกปรุงแต่ง ส่วนกายละเอียดเป็นจิตสังขารคือจิตถูกปรุงแต่งโดยอุปปาทานสร้างสภาวะให้เป็นไปตามอุปปาทาน

จิตถ้ามีอุปปาทานในความทุกข์ก็จะสร้างสภาวะให้รู้สึกอยู่ในสภาพที่เป็นทุกข์เรียกว่าทุกข์คติ

ถ้ามีอุปปาทานในความสุขก็จะสร้างสภาวะให้รู้สึกอยู่ในสภาพที่เป็นสุขเรียกว่าสุขคติ